رادیوآماتور كیست؟
به موجب مقررات موجود در كشور، رادیوآماتوري نوعی ارتباط رادیوئی است كه به منظور خودآموزي و تبادل
اطلاعات علمی و عملی وبررسی هاي فنی ارتباطی، بین رادیوآماتورهاي مجاز در دنیا، برقرار می گردد و رادیوآماتور
كسی است كه بخاطر علاقه به فن ارتباطات رادیوئی و بدون هیچ گونه نظر انتفاعی وسیاسی، با دریافت پروانه
رادیوآماتوري از وزارت ارتباطات وفناوري اطلاعات نسبت به انجام آزمایشات رادیوئی به منظور پیشبرد فن رادیو و
الكترونیک اقدام می نماید .
به لحاظ بكارگیري امواج رادیوئی توسط رادیوآماتورها، تمامی كشورها مقرراتی وضع نموده اند تا آماتورهاي آن
كشور قبل از اقدام به ارتباط رادیوئی آزمون هاي فنی لازم را گذرانده باشند. هدف از برگزاري پیش زمینه هاي فنی
كافی براي طراحی، ساخت، نگهداري و بكارگیري تجهیزات خود را در حد بالاتر از استاندارد بدست آورده باشد
تا موجب حداقل ریسک ایجاد اختلال رادیوئی در سایر سرویس ها گردد.
همین آموزشها وآزمونهاي فنی است كه رادیوآماتورها را تقریباً از تمامی بكارگیرندگان واقعی طیف فركانس
متمایز می سازد و در نتیجه شاهد گروه كثیري از جمعیت جهان در مشاغل فعالیت هاي مختلف هستیم كه در كنار آن
یک رادیوآماتور نیز محسوب می شوند، گروه هاي جوان دانشجویان و دانش آموزان، اساتید دانشگاه ها، متخصصین
رشته هاي گوناگون، سیاستمداران و شاغلین حرفه هاي عمومی، بازنشستگان و از كارافتادگان و حتی معلولین را
میتوان در زمره رادیوآماتورهاي جهان یافت. .
گاهی سطح مهارت علمی و فنی رادیوآماتورها موجب حیرت همگان می شود و از جمله میتوان به ساخت بیش از
53 ماهواره رادیوآماتوري توسط رادیوآماتورهاي جهان اشاره نمود كه تعدادي از آنها هم اكنون نیز در حال
سرویس دهی به رادیوآماتورهاي جهان می باشند.
رادیوآماتورها از طرق گوناگونی با یكدیگر ارتباط برقرار مینمایند.
این روشها عبارتند از:
گفتگومستقیم:
استفاده از علائم مورس، امواج تلویزیونی وارسال دیتا در گفتگوي مستقیم شكل كار هنگامی كه دریافت علائم
رادیوئی خوب باشد، مانند مكالمات تلفن است با این تفاوت كه در هر لحظه فقط یک طرف قادر به صحبت كردن
است و طرف مقابل شنونده میباشد. تعداد بسیاري از رادیوآماتورها در سراسر جهان به زبان انگلیسی گفتگو میكنند
لیكن البته بسیاري زبانهاي دیگر نیز در این روش بكار گرفته می شوند.
_ در ارتباطات رادیوئی:
با استفاده از علائم مورس تجهیزات مورد نیاز ساده تر بوده و موثرترین روش در برقراري ارتباطات رادیوئی در
شرایط ضعیف بودن علائم رادیوئی است. یكی از مزایاي بكارگیري علائم مورس اینست كه در این روش علائم
اختصاري استاندارد شده اي وجود دارد كه موجب میشود حتی اگر زبان مشتركی بین دو طرفه مكالمه وجود نداشته
باشد آنها بتوانند با یكدیگر ارتباط برقرار نمایند.
_ ارتباط از طریق تلویزیون:
یعنی ارسال تصاویر نیز روش دیگري است كه بعضاً مورد بهره برداري قرار میگیرد ارسال تصاویر تلویزیونی معمولاً
در فواصل كوتاه انجام میشود. البته رادیوآماتورها روشی ایجاد كرده اند كه به “جاروب آهسته تصاویر تلویزیونی”
معروف است و به آنان این توان را می دهد كه تصاویر مورد نظر خود را براي فواصل دور نیز ارسال نمایند كه البته
كیفیت اینگونه تصاویر ضعیف و حركت تصویر بسیاركند است.
تجهیزات موجود در یک ایستگاه رادیوآماتوري و نحوه برقراري ارتباط ایستگاه هاي رادیوآماتوري شامل
مجموعهاي ثابت یا متحركی هستند از یک یا چند دستگاه فرستنده و گیرنده واداوات جانبی مربوط
به آن كه پس از صدور پروانه مربوطه با مسئولیت یک رادیوآماتور تاسیس می گردند وبمنظور
آزمایش و كسب تجربه و برقراري ارتباط با سایر رادیوآماتورهاي مجاز مورد استفاده قرارمی گیرند.
آنتن ها در انواع و اقسام آن، دستگاه هاي اندازه گیري فركانس هاي رادیوئی و قدرت تشعشع آنتن، منابع تغذیه
الكتریكی، میكروفون، كلید مورس و گاهی اوقات رایانه را میتوان بعنوان بخشی از اداوات جانبی یک دستگاه
رادیوآماتوري قلمداد كرد.
بخش عمده و گاهی تمامی تجهیزات موجود در یک ایستگاه رادیوآماتوري توسط رادیوآماتورها تهیه میشود و
همین امر موجب میگردد كه طرحهاي جدید و روشهاي متنوعی توسط اینگونه افراد ابداع و اختراع شود كه بنوبه
خود بهبود تكنیک هاي فنی و ایجاد فنآوري هاي جدیدي را به دنبال دارد.
هر ایستگاه رادیوآماتوري داراي یک علامت خطاب یا Call sign میباشد كه توسط سازمانهاي مسئول در هر
كشور به ایستگاه مربوطه تخصیص می یابد. Call sign تركیبی از حروف و اعداد است و پبشوند آن بیانگر كشور
متبوع ایستگاه میباشد از این معرف براي شناسایی ایستگاه هاي رادیوآماتوري و تعیین كشور آنها استفاده می گردد و
رادیوآماتور موظف است قبل و بعد از برقراري هر ارتباط رادیوآماتوري آنرا اعلام نماید.
معرف هاي ایستگاه هاي رادیوئی به ایران، با پیشنوندهاي EP و EQ آغاز می گردد. به عنوان مثال معرف ایستگاه
رادیوآماتوري وزارت پست و تلگراف و تلفن درتهران EP0PTT می باشد و هیمن معرف براي ایستگاه مستق در
شهر شیراز EP1PTT تعیین شده است.
پروانه رادیوآماتوري درجه سه به كسانی داده میشود كه:
1.داراي 16سال تمام سن باشند.
2.در آزمون هاي كتبی مربوطه قبول شوند.
3-صلاحیت اخلاقی و سیاسی آنان مورد تایید قرار گیرد.
دارندگان این پروانه می توانند در باندهاي آماتوري7،14،21،28مگاهرتزوVHF فرستنده تلگرافی با
حداكثر قدرت متوسط 30 وات استفاده نمایند.
براي دریافت پروانه رادیوآماتوري درجه 2، رادیوآماتور بایستی حداقل 6ماه با پروانه مبتدي درجه 3 كاركرده باشد
و از عهده امتحانات مربوطه نیز برآید. دارندگان آن می توانند در كلیه باندهاي آماتوري از فرستنده هایی با حداكثر
قدرت 100 وات استفاده نمایند.
پروانه رادیوآماتوري پیشرفته درجه 1، به كسانی داده میشود كه علاوه بر دارا بودن شرایط دارندگان پروانه
رادیوآماتوري درجه 2، بتوانند از عهده امتحانات تكمیلی برآیند و مجاز به مخابره تلفنی و تلگرافی تله تایپ و
ارسال تصویر SSTY در باندهاي HF ، حداكثر با قدرت 200 وات و VHF با حداكثر قدرت 50وات و UHF با
حداكثر قدرت 30 وات می باشند كه در شرایط خاص قدرتهاي مذكور به تشخیص مدیریت فركانس و روابط
بین الملل تا 400وات قابل افزایش است.
رادیوآماتور ي از كجا تا ناكجا:
ماده 34- رادیو آماتوري نوعی ارتباط رادیویی است كه به منظور خودآموزي و تبادل اطلاعات علمی و عملی و
بررسی هاي فنی ارتباطی بین رادیو آماتورهاي مجاز در دنیا برقرار می گردد.
ماده 35 – رادیو آماتور كسی است كه به خاطر علاقه به فن ارتباط رادیویی وبدون هیچ گونه نظر انتفاعی و سیاسی و
با دریافت پروانه رادیوآماتوري از وزارت پست و تلگراف و تلفن نسبت به انجام آزمایش هاي رادیویی به منظور
پیشبرد علم رادیو الكترونیک اقدام می نماید.
ماده 34و 35– آیین نامه اجرایی قانون استفاده از بیسیم هاي اختصاصی و غیر حرفه اي (آماتوري)
متاسفانه طی چند سال اخیر نه تنها گام مهم و مثبتی در زمینه آماتوري در كشور برداشته نشده است، بلكه سازمان
متولی آن سازمان تنظیم مقررات و ارتباط رادیویی است، در انجام وظایف قانونی خود در رابطه با رادیوآماتوري،
سستی به خرج می دهد.
از جمله مشكلات این است كه فعالیت رادیو آماتوري در اوایل انقلاب با ممنوعیت روبرو بود، كه روند رفع
ممنوعیت و مراحل اجرایی برگزاري آزمون ها و صدور گواهینامه ها به كندي انجام میگردد، به شكلی كه صدور
اولین گواهینامه پس از برگزاري 3 یا 4 دوره آزمون انجام می شد به علاوه اولین پروانه ایستگاه رادیوآماتوري نیز
بعد از گذشت 6سال صادر شد.
ماده 47 – تبصره 4– امتحانات رادیو آماتوري غیر از موارد فوق العاده در هر سال دوبار برگزار خواهد شد وبه
قبول شدگان علاوه برگواهینامه درجه مربوطه (یک نسخه از قانون و آیین نامه مربوطه ) نیز اهدا می شود.
اماتورها می توانند با دریافت مجوز هاي قانونی، برروي كلیه باند هاي آماتوري تعیین شده كه هر یک كاربرد هاي
خاصی دارند و با بهره گیري از طیف گسترده اي از تجهیزات اعم از ثابت، متحرک خودرویی، دستی و ……….
فعالیت كنند. اما در كشور ما این گونه نیست، به طوري كه مجوز ها تنها براي فعالیت در ایستگاه ثابت و در یک
باند HF صادر می شود، باتوجه به این كه در جدول فركانسی ایران چندین باند براي آماتوري در نظر گرفته
شده است.
براین اساس به نظر می رسد انگیزه كافی براي متقاضیان فعالیت در این زمینه باقی نمی ماند از جهت دیگر،
كشور هاي مختلف هر ساله با بازنگري و تجدید نظر در قوانین مربوطه حداكثر بهره برداري و استفاده از
فناوري هاي نوین را به عمل می آورند ولی متاسفانه در كشور ما قانون آماتوري موجود، مصوب سال 1345است
و حتی در حال حاضر به همان موارد مصوب قانونی نیز عمل نمی شود چه رسد به تجدید نظر و تغییر آن .
تنها در كشور ژاپن در حال حاضر حدود دو میلیون رادیوآماتور فعال وجود دارد، كه با وجود آنها و ارئه طراح هاي
كابردي از سوي ایشان، سب راهگشایی و اختراعات تكمیلی بسیار ي در زمینه فناوري هایی نوین مخابراتی شده
است.
امواج رادیویی و تقسیم بندي باند ها و فركانس ها:
امروزه و در عصر پیشرفت تكنولوژي، كاربرد و استفاده از طیف هاي فركانسی و امواج رادیویی در حال گسترش
روزافزون است. مهم ترین مزیت این فناوري كاهش حجم اتصالات و وسایل رابط همچون سیم ها و كابل ها هستند
كه در نتیجه موجب كاهش چشم گیر هزینه ها می گردند. به طوري كه روابط بدون سیم جایگزین مطمئن آنها
می شوند.
ارتباطات به وسیله امواج رادیویی، برپایه قوانین فیزیک و انرژي امواج الكترومغناطیسی استوار است. بدین منظور
برخی مفاهیم اولیه مربوط به این موضوع را به اجمال از نظر می گذرانیم.
فضاي اطراف آكنده از امواج رادیویی است كه در تمام جهات در حال انتشار و عبور و مرور می باشند. اصولا یک
موج رادیویی یک موج الكترومغناطیسی می باشد كه معمولا توسط آنتن منتشر می گردد. امواج رادیویی داراي
فركانس هاي مختلفی هستند، كه برحسب كاربري مطابق با استانداردهایی تقسیم بندي شده اند. در آمریكا FCC
كمیته ملی ارتباطات مسئولیت مدیریت وتصمیم گیري در مورد تخصیص طیف هاي فركانسی و صدور مجوز و یا
تعیین استانداردها را برعهده دارد.
امواج رادیویی در هوا با سرعتی نزدیک:
به سرعت نور انتقال می یابند. این امر یكی از مهم ترین مزایاي این فناوري می باشد كه نقش بسزایی در تسریع ارتباط
به عهده دارد.
واحد اندازه گیري فركانس رادیویی hertz “هرتز” یا “سیكل بر ثانیه” است و براي فركانس هاي بزرگ تر، جهت
خواندن و نوشتن از عباراتی مانند KHz “كیلوهرتز”، MHz “مگا هرتز” و … استفاده می شود. در جدول تقسیم
بندي فركانس ها برحسب واحد آمده است.
امواج رادیویی داراي فركانس ها و باندهاي مختلفی هستنتد.
Wavelength یا طول موج یک سیگنال الكترومغناطیسی با فركانس یا بسامد آن رابطه معكوس دارد، بدین معنی
كه بالاترین فركانس كوتاه ترین طول موج را دارا می باشد. در كل سیگنال هاي با طول موج هاي بلند تر مسافت
بیشتري را می پیمایند و از قابلیت نفوذ بهتري در میان اجسام در برابر سیگنال هاي داراي طول موج كوتاه
برخوردارند.
